چالش‌های حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در اکوسیستم استارتاپی ایران؛ اینوتکس ۲۰۲۲
فعالان حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) تحریم‌ها، نقش مداخله‌گر دولت و قوانین دست‌وپاگیر را از مهم‌ترین چالش‌های حوزه سرمایه‌گذاری در ایران دانستند که نتیجه آن، عدم تمایل شرکتهای سرمایه‌دار برای حضور در بخش وی‌سی‌گری است.
صبح امروز در یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری (اینوتکس)، پنلی با موضوع نقش سرمایه‌گذار خطرپذیر در اکوسیستم استارت‌آپی ایران با حضور آرین افشار، مدیر سرمایه‌گذاری جوانه، تیم لطیف مدیر عامل هلدینگ مکس، مریم نجفی مدیرعامل فینووا و مسعود فرخی معاون راهبرد حرکت اول برگزار شد. حاضران در این پنل قوانین به روز نشده، تحریم‌ها و عدم فرهنگ‌سازی در زمینه سرمایه‌گذاری را از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه برشمردند.
تیم لطیف در ابتدا با اشاره به رشد سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس در حوزه‌های مختلف مخصوصا InsurTech (فناوری بیمه) و فین‌تک توضیح داد: سرمایه‌گذاری بحث گسترده‌ای است و ما با توجه به بازارهای متنوع حالا در کنار تجربه موفق InsurTech با استارتاپ ازکی، وارد بخش‌های مختلفی از جمله سلامت دیجیتالی و کریپتوکارنسی‌ها شده‌ایم.
لطیف، رشد هلدینگ مکس و هر شرکت سرمایه‌گذاری دیگری را در گرو حضور افراد با تجربه دانست و گفت: استارت‌آپ باید مقیاس‌پذیر باشد و اگر وی‌سی‌ها تخصص کافی نداشته باشند به طور حتم استارت‌آپ نیز به مشکل برمی‌خورد.
آرین افشار اما مشکل را به نوعی در ضعف استارت‌آپ‌ها در زمینه تیم‌سازی دانست و گفت: تنها وی‌سی‌گری و تخصص وی‌سی مطرح نیست بلکه باید تیم‌ها نیز بازار را به خوبی بشناسند و به خوبی بدانند که چه می‌خواهند و تا زمانی که تیم‌ها در استارت‌آپ‌ها ساختاری شکننده داشته باشند و به انسجام نرسیده باشند استارت‌آپ خوبی متولد نمی‌شود.
نجفی مدیر عامل فینووا با تایید نکات مطرح شده، گفت: تمرکز ما به عنوان بازوی سرمایه‌گذاری بانک آینده بیشتر روی حوزه فین‌تک است اما این عامل باعث نشده تا از سایر بازارهای جذاب این حوزه دور بمانیم و حالا در بحث لندتک با استارت‌آپ «قسطا» ورود کرده‌ایم و با توجه به منابع خوب بانک آینده به بحث اعتبارسنجی و تخصیص اعتبار هم وارد شده‌ایم.
نجفی اما میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور را در مقایسه با کشورهای همسایه نیز بسیار ناچیز خواند و گفت: با اینکه همزمان و در واقع زودتر از سایر کشورها در اکوسیستم استارت‌آپی و بحث سرمایه‌گذاری وارد شدیم اما میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور ما نسبت به GDP در حد سه صدم درصد است. میزانی که خود نشان از ضعف شدید عملکرد در این حوزه دارد. او افزود: حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران در سال گذشته ۶۰ میلیون دلار بوده در حالی که این رقم در دنیا ۳۰۰ میلیارد دلار بوده.استارتاپ گتیر ترکیه امروز به دکاکورن تبدیل شده در حالی که در ایران هنوز یک خروج موفق نداشته‌ایم/وفتی خروج موفق نداریم سرمایه‌گذار هم به این حوزه اعتماد نمی‌کند.
فرخی، معاون راهبرد حرکت اول نیز مداخله‌گری دولت، قوانین محدود کننده و تحریم‌ها را از عوامل شکوفا نشدن شرکت‌ها و عدم تمایل ورود شرکتهای سرمایه‌دار به حوزه وی‌سی‌گری خواند و ادامه داد: استارت‌آپ‌ها برای ورود به بورس آنقدر به چالش برمی‌خورند که شرکتهای دیگر هم با توجه به مشکلاتی که در روند کاری آنها می‌بینند از سرمایه‌گذاری گریزان می‌شوند در صورتی که ورود به بورس یکی از مهم‌ترین کارها برای تکمیل چرخه سرمایه‌گذاری است.
در بخش دیگری از این پنل، افشار ارزش پایین پول ملی و عدم ثبات اقتصادی را از دلایل ضعف سرمایه‌گذاری در ایران برشمرد و گفت: سال‌هاست خروجی خوب و شرکت شاخصی از دل سرمایه‌گذاری‌ها بیرون نیامده است و تا خروجی سرمایه‌گذاران قبلی بارز و برای دیگران عیان نشود جذب سرمایه‌گذاران جدید و حرفه‌ای کار ساده‌ای نیست.
تیم لطیف هم حضور وی‌سی‌های خوب را بهترین راهکار برای برای بازگشت سرمایه عنوان کرد و گفت: قانون‌گذار و رگولاتور باید بداند در دنیای اقتصادی جدید دارایی ثابت و مشهود معیار ارزش‌گذاری نیست و چنین قوانین قدیمی و به‌روزنشده‌ای چالش‌هایی را برای ورود شرکت‌ها به بورس ایجاد کرده است.
مریم نجفی نیز با اشاره به چرخه معیوب IPO شدن استارت‌آپ‌ها (فرآیند عرضه سهام یک شرکت در بورس) گفت: وقتی میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کل کشور به میزان یک برج در الهیه است و خرید ملک وسوسه‌کننده‌تر و بدون محدودیت‌‌تر باشد بدیهی است فضای سرمایه‌گذاری، بسته و ناامید کننده می‌شود.
راه حل چیست؟
حاضران در پنل، حضور تسهیل‌گر دولت و نهادهای قانون‌گذار و تعامل با فضای کسب‌وکاری جدید را از مهم‌ترین راهکارهای این حوزه خواندند. فرخی در این زمینه گفت: نشست ما سرمایه‌گذاران خطرپذیر باید در کنار نهادهای دولتی می‌بود تا در کنار هم صحبت کنیم. اگر نهادها در تعامل با بخش خصوصی قرار نگیرند؛ اکوسیستم استارت‌آپی ایران به اقتصاد دانش‌بنیان و حمایت از تولید داخلی نمی‌رسد.
نجفی هم در تایید صحبت‌های فرخی ادامه داد: امروز در بسیاری کشورها ۴۰ درصد اشتغال‌زایی در گرو شرکتهای سرمایه‌گذاری است و ادبیات استارت‌آپی نیاز به فرهنگ‌سازی دولت و تسهیل‌گری دارد.
در بخش پایانی این پنل حاضران در گفت‌وگو توصیه خود را به استارت‌آپ‌های این حوزه اینچنین بیان کردند؛ لطیف در این رابطه گفت: استارت‌آپ می‌تواند تکنولوژی را بسازد و زمین بازی را عوض کند پس هر جا که پای مصرف‌کننده در میان بود می‌توانید برای ایجاد کسب‌وکار اقدام کنید گرچه اینشورتک و فین‌تک را بهتر می‌دانم. اما نجفی با صراحت اعلام کرد من هیچ حوزه خاصی را برای سرمایه‌گذاری پیشنهاد نمی‌کنم فقط می‌توانم بگویم هر جا که خلاقیت و نیاز سنجی باشد استارت‌آپ‌ها به موفقیت می‌رسند.
