مهندس قلعه نوی در چهاردهمين همايش سالانه اساتيد و دانشجويان ايرانی خارج از كشور
يكي از سياست‌های اصلي معاونت علمی، توسعه زيست بوم نوآوری است كه در پنج حوزه انجام میشود:
١- نيروي انسانی
٢- شركت‌های دانش بنيان( در حوزه صنايع و شركت‌های دانش بنيان ، بيش از ٥٠٠٠ هزار شركت دانش بنيان ايجاد شده است)
٣- نخبگان ايراني خارج از كشور( تلاش معاونت بر جذب نخبگان ايراني خارج از كشور متمركز گرديده و تا كنون بيش از ١٧٠٠ نخبه ايراني جذب شده‌اند)
٤- نظام‌هاي تامين مالي( تا كنون ١٣٧٥٠ ميليارد تومان توانسته‌اند جذب كنند)
٥- پهنه‌هاي نواوري ( منظور از ان محيط‌هايي مي‌باشد كه حوزه‌هاي دانش بنيان در كنار دانشگاه، ايجاد شوند و توليد علم و ثروت بكنند.)
مهندس مهدي قلعه‌نوی
رئیس مرکز تعاملات بین المللی معاونت علم و فناوری
موضوع سخنرانی: علم و فناوری و برنامه های معاونت علمی
در ابتدا شرح كلي از معاونت علمي فناوري در حوزه علم و دانش و فناوري خواهیم داشت؛ مبنی بر این که این معاونت، چه فعاليتي در كشور انجام مي‌دهد و مأموريت آن چيست. در ادامه به عنوان مسئول مركز تعاملات بين‌المللي علم و فناوري، مطالبی را بیان خواهم کرد.
وظيفه اصلي ما در معاونت، تغيير رويكرد از اقتصاد نفتي به اقتصاد دانش‌بنيان است. در اين مسيرحركت مي‌كنيم و به اين هدف اعتقاد داريم و لذا لازم است که به صورت خلاصه اين رویکرد را ترسيم كنيم كه منظور ما از بحث تبديل شدن به اقتصاد دانش بنيان چيست و این تغییر چه اِلِمان‌ها و چه اجزايي دارد؟
پايه اصلي اين اتفاق و تغيير، توانمندسازي سرمايه انساني و ارتقای زيست بوم نوآوري است. در ابتدا بايد نيروي انساني خود را توانمندسازي كنيم و ارتقا بدهيم و نهادهاي اصلي اين زيست‌بوم را فراهم كنيم، همچنین از دیگر مطالب، بحث‌هاي سرمايه گذاري‌هاي مرتبط با اين حوزه هستند که بخش مهم آن سرمايه‌گذاري خطرپذير است. در بحث بعدي، براي حركت در اين مسير، الماني كه نياز دارد، حمايت و ارتقاء شركت‌هاي دانش بنيان است، یعنی شركت‌هايي كه بر پايه دانش و علم، بنيان گرفته شده است. منظور اين است كه سطح اين شركت‌ها و توانمندي آن‌ها در حوزه اشتغال و درآمد، بالا برود و در نهايت، ايده‌آل اين است كه به صادرات برسند و به بازارهاي بين المللي ورود یابند و بازارهاي منطقه و بين المللي را تصاحب كنند. در ادامه، اين شاخصه و اقتصاد دانش بنيان، بايد بتواند چالش‌ها و نيازهاي ملي را مرتفع و حل كند و با بهبود محيط‌هاي كسب و كار و صيانت از بازارهاي داخلي، به حل مشكلات و معضلات ملي در اين حوزه كمك كند.
زيست بوم نوآوري پنج تا المان اصلي دارد: المان اول، نيروي انساني به عنوان محور و پايه اين اتفاق، شركت‌هاي دانش بنيان و نخبگان ايراني در خارج از كشور میباشد؛ يكي از المان‌هاي ديگر براي ايجاد اين زيست بوم، بحث نظام‌هاي تأمين مالی و همچنین پهنه‌های نوآوری میباشد. در بحث نيروي انساني، از زمان تأسيس معاونت علمي و از زمان حضور دكتر ستاري، تقريبا ۶ هزار استارت آپ ايجاد كرديم. ۲۰۵ مركز نوآوري و بیش از ۱۴۰ شتاب دهنده در حوزه نيروي انساني ایجاد شده است. در حوزه صنايع و در شركت‌هاي دانش بنيان، بيش از ۵ هزار شركت دانش بنيان با حمايت معاونت در كشور ايجاد شده است. البته همان‌گونه كه حضرت آقا فرمودند، توقع ما خيلي بيش از اين‌هاست و اميدواريم بتوانيم با حمايت همه، علي الخصوص ايرانيان و دانشجويان كه خارج از كشور تحصيل مي‌كنند، این سرعت را افزایش دهیم.
اين جامعه كوچك، ۱۲۰ هزار ميليارد تومان درآمد داشته و تقريبا ۳۰۰ هزار شغل مستقيم ايجاد كرده است. يكي از المان‌ها، جذب نخبگان ایرانی خارج از کشور است كه در این زمینه، برنامه‌اي را ۴ سال پيش شروع و تا الان حدوداً ۱۷۰۰ نفر را جذب كرديم؛ تعداد فراوانی استارت آپ و شركت دانش بنيان ايجاد شده و فعاليت‌ها نسبتا موفق بوده است. در بحث تأمين نظام‌هاي مالي، بودجه‌هاي خودمان و صندوق نوآوري و شكوفايي را به عنوان اهرم استفاده كرديم تا بتوانيم بودجه بانك‌ها را در خدمت شركت‌هاي دانش بنيان بياوريم كه تاکنون توانستیم ۱۳۷۵۰ ميليارد جذب كنيم. همچنین بخشی از شركت‌هاي دانش بنيان را در حوزه خطرپذير، ظرفيت سازي كرديم كه قائل هستيم اين مقدار كافي نيست. در مجموع با لحاظ وسع و سابقه و توان و تجربه كشور در اين حوزه، فعاليت نسبتا خوبي شكل گرفته است.
منظور از «پهنه‌هاي نوآوري» چيست؟ محيط‌هايي هستند كه حوزه دانش‌بنيان در كنار دانشگاه و كسب‌وكارهاي نوآورانه و دانش بنيان بتوانند كنار هم ايجاد شوند و علم و دانش و ثروت تولید كنند. آماري كه دنيا داده است (JII) نشان می‌دهد كه وضعيت ما چگونه است. مي‌خواهيم به اين آمار استناد کنیم كه در سال ۲۰۱۴، امتياز ما ۲۶۰۰ بوده و در سال ۲۰۱۹، امتیاز ما ۳۴۰۰ بوده است. رتبه ما در اين شاخص از ۱۲۰ به ۶۱ رسیده است که هرچند قابل قبول نيست؛ ولي میزان رشد، نسبتا مطلوب بوده، هر چند تا رسيدن به جايگاه ايده‌آل و و رسیدن به آنچه مورد نظر مقام معظم رهبري است، فاصله زياد داريم و بايد تلاش خود را چند برابر کنیم. برداشت ما اين است كه اين اتفاق و رشد، نتيجه زيرساختي بوده كه ايجاد شده است و البته ناشی از سياست گذاري خوب در كشور و هماهنگي دستگاه‌هاي مرتبط با همديگر است.
درمورد پهنه‌هاي نوآوري؛ فرض کنید ما يك پهنه نوآوري كنار دانشگاه شريف و يك پهنه نوآوري كنار دانشگاه تهران ايجاد مي‌كنيم. در اين پهنه‌هاي نوآوري، شركت‌ها قرار مي‌گيرند. صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري نیز در اين ناحيه قرار مي‌گيرند؛ مراكز شتاب دهنده‌ها، مراكز رشد و مجموعه‌اي از مراكز دانشگاه به عنوان تأمين كننده نيروي انساني و كسب‌وكارها و منابع مالي كنار هم قرار مي‌گيرند تا خروجي محصول، در دل جامعه قرار گیرد و كسب و كار، اشتغال و درامد ایجاد شود.
در پهنه ناحيه نوآوري كه در كنار دانشگاه شريف ايجاد كرديم، چهار پژوهشكده دولتي حضور دارند، ۵ مركز نوآوري، ۷ شتاب دهنده، ۵ برج فناوري و مجموعه‌اي از المان‌هايي كه براي توسعه و ايجاد كسب و كارهاي دانش بنيان لازم است؛ ايجاد كرديم. يكي از كارهايي كه به اعتقاد ما در اين ايجاد پهنه‌هاي نوآوري شهري اتفاق مي‌افتد؛ تبديل كارخانه‌هاي سنتي، به مجموعه‌هاي نو و با دانش و المان‌هايي است كه در عرصه‌هاي نوآوري استفاده مي‌شود. يك كارخانه آزادي بود در كنار دانشگاه شريف كه قديمي و متروكه بود و به استقرار استارت آپ‌ها و شركت‌هاي دانش بنيان تبدیل شد و همه اين اتفاق‌ها، تماماً توسط بخش خصوصي است و ما به عنوان دولت، مشكلات آن‌ها را حل مي‌كنيم. مثلا در اين ظرف بزرگ كه اين اتفاق مي‌افتد، ما نمك و زعفرانش را مي‌ريزيم و كمك مي‌كنيم؛ مثلاً ريسك‌هاي اين كار مي‌گيريم و سعي مي‌كنيم ريسك‌ها را پايين بیاوریم و تشويق كنيم تا شركت‌ها و بخش خصوصي وارد اين حوزه شوند. اين اتفاق در بحث ايجاد پهنه‌هاي نوآوري، یعنی تبديل كارخانه‌هاي سنتي به مجموعه‌هاي نوآوری است که با شرايط فعلي كسب و كارها متناسب میباشد.
در بحث توانمندسازي شركت ها، يكي از اقداماتی که ما در حوزه توانمندسازي شركت‌هاي دانش بنيان انجام مي‌دهيم، كمك به آن است که آنان وارد حوزه صادرات شوند. چگونه اتفاق مي‌افتد؟ اولا شركت‌ها را در سطح دانش، ارتقا كسب و كار، بيزنس و آموزش، توانمند می‌سازیم و از طرفی کمک میکنیم تا وارد عرصه صادرات شوند.
مطلب دیگر در آن شاخص‌ها، رفع مشكلات و چالش‌هاي ملي بود؛ که بر اساس ارزيابي‌های اوليه، در حوزه سلامت و صنايع غذايي، حمل و نقل، لوازم خانگي، توليد و ساخت، بحث محيط زيست است؛ اینها چالش‌هاي اصلي حوزه زندگي، كسب و كار و صنايع ما هستند. به عنوان مثال، در حوزه امنيت غذايي چه كار مي‌كنيم؟ فرضي در همه ذهن‌ها وجود دارد و آن این كه ما در حوزه صنايع غذايي خودكفا هستيم، مثلا در حوزه تولید مرغ، خودكفا و چندمين كشور دنيا در حوزه توليد مرغ و طيور هستيم؛ ولي وقتي دقیق مي‌بينيم؛ از خوراك تا واكسن و آنزيم هايي كه لازم است، همه چيز را وابسته هستيم؛ آیا واقعاً خودکفا هستیم؟ يعني تصوري وجود دارد كه ما توانمند هستيم؛ ولي در اصل اين‌گونه نيست؛ زیرا دارو، واكسن، خوراك، همه وارداتي است.
بحثي امنيت غذايي كه از اولويت‌های کشور است، یكي از پروژه‌هاي ملي است كه بايد حل كنيم؛ در حوزه توليد بذر، كاهش واردات بذر داشتيم. در توليد بذر و نهال، كارهاي خوبي در كشور انجام شده است.
یکی دیگر از مسائل ملي، حوزه های مهم دارو و زنجيرة تأمين دارو است که طبق برآوردي كه داريم، تقریباً ۶۰۰ شركت داروسازي در اين حوزه داريم و ۳۰۷ مورد از اين شركت‌ها، دانش بنيان هستند كه در اين حوزه فعاليت مي‌كنند و سهم توليد ناخالص ملي آن‌ها، ۸ درصد و سهم صادرات اين‌ها، ۱۰۵ ميليون دلار است. سهم بازار داروي ما در كشور، ۵/۴ ميليارد دلار است كه ۹۰ درصد آن، توسط شركت‌هاي داخلي تأمين مي‌شود؛ ولي سهم واردات ما، ۲/۱ ميليارد دلار میباشد که بیشتر بحث مواد اوليه است.
در حوزه تجهيزات پزشكي، فعاليت‌هاي نسبتا خوبي در داخل كشور شكل گرفته است. در معاونت علمي، ۱۲ ستاد تخصصي داريم: حوزه انرژي و نانو و زيست فناوري، فعاليت‌هاي نرم و هويت‌ساز، حوزه حمل و نقل هوشمند، فناوري‌هاي هوشمندسازي، سلول‌هاي بنيادي، گياهان دارويي، ليزر و مواد پيشرفته، آب و علوم شناختي. اين‌ها ستادهايي هستند كه سياست‌گذاري و هدايت مي‌كنند. عمده اين فعاليت‌ها، ذيل اين ستادها انجام مي‌گيرد.
مثلاً فعالیت ستاد زيست فناوري كه در حوزه دارو بود، باعث صرفه‌جویی ارزی يك ميليارد دلار بوده است. در توليد محصولات در غرب آسيا، رتبه اول را داريم و جزو ۵ كشور نخست توليد كننده دارو و محصولات زیست فناوري در آسيا هستيم و ۱۲ تا شتاب‌دهنده ايجاد كرديم. در حوزه دارو، شرايط ما نسبتا خوب است و اين زيست بوم حوزه دارو، جزو زيست‌بوم‌هاي پيشرفته است. ما ۵۲۴ شركت در حوزه دارو و زيست فناوري داريم.
در حوزه نانو، در سال ۲۰۱۹ چهارمين كشور در انتشارات مقالات بوديم و فعاليت‌هاي خوبي در اين حوزه داشتيم. در بخش شركت‌هاي صنعتي در حوزه نانو كه همه دانش بنيان هستند، ۲۴۰ شركت در حوزه‌هاي مختلف فعال هستند؛ از نساجي و پوشاك گرفته تا پليمر و كامپوزيت و نفت و كالاهاي خانگي. تعداد محصولاتي كه در حوزه فناوري‌هاي نانو، توليد میکنیم، ۶۳۲ محصول میباشد. در ده سال گذشته، محصولات نانو رشد داشته که در سال ۹۸، آخرين آمار ۶۲۷ بوده است. در سال ۸۷ با ۱۳ تا شركت، کار را شروع کردیم كه رشد نسبتاً قابل قبولی دارد.
در بحث سلول‌هاي بنيادي، در دنيا (در توليد محصولات) چهاردهمين كشور هستيم. در سال ۲۰۱۸؛ ۱۴۴ شركت مرتبط با سلول‌هاي بنيادي در كشور بودند. تمام اين شركت‌ها و اتفاقات، توسط بخش خصوصي مديريت، هزينه و سرمايه‌گذاري مي‌شود. در سال ۲۰۱۹، ده شرکت به اين آمار اضافه شده و ۱۵۴ شركت در اين حوزه داريم. ما در همه ستادهايمان، نگاهي داريم مبنی بر ايجاد شركت های دانش بنيان، كمك به زيرساخت نيروي انساني،كمك به حوزه پهنه‌هاي نوآوري، تمام حوزه‌هايي كه در ابتدا عرض شد، همه ذيل اين ستادها مديريت و هدايت و راهبري مي‌شود.
در بخش دوم صحبتم، قدری در خصوص فعالیت های مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری مطالبی را بیان میکنم. ما در سه سرفصل در حوزه بين الملل، فعاليت مي‌كنيم: این سه حوزه شامل تعاملات علم و فناوري، توسعه صادرات و همكاري با ايرانيان خارج از کشور است.
يكي از فعاليت‌هاي اصلي ما در حوزه تعاملات علم وفناوری، ايجاد و ارتباط رسمي با سایر کشورهاست؛ يعني سياست‌گذاري مي‌كنيم و به صورت كامل و رسمي، طي سازوكارهايي كه موجود است، نوع همکاری خود را با کشورها تعريف مي‌كنيم. شرايط بين الملل ما، شرايط خاصي است و لذا متناسب با هر كشوري كه بتواند با ما همكاري كند، مكانيزم این همکاری را تعريف مي‌كنيم و بر پايه آن، همكاري را انجام مي‌دهيم؛ مثلا از ظرفيت سازمان‌هاي بين المللي استفاده مي‌كنيم و پلت فرم‌هاي مشترك همكاري با كشورها تعريف مي‌شود. ما از پروژه‌هاي كلان و ملي با ساير كشورها حمايت مي‌كنيم؛ مثلا ما به صورت رسمی، كميته مشترك همكاري داريم با روسيه، اتريش، چين و دو كشور دیگر.
در حوزه تحقيقات مشترك، برنامه و پلن داريم. با كشورهايي مثل چين، روسيه، مجارستان و بلاروس پروژه مشترك داریم. مثلا با چين، سالي ۲۴ تا پروژه مشترك تعريف مي‌كنيم. ما هزينه محققان خود را مي‌دهيم و چيني‌ها نیز هزينه محققان خود را مي‌دهند و در قالب يك مجموعه، در پروژه‌هایی که تصویب میشود، همکاری صورت می‌گیرد. همين برنامه را با روس‌ها داریم و مختصرتر با مجارها و بلاروس تعريف كرده ایم. ما با كشورهايي كه حاضرند در اين حوزه با ما همكاري كنند، اعلام آمادگي مي‌كنيم. دفاتر خارج كشور و نیز رايزن‌هاي فناوري، این امور را تسهيل مي‌كنند.
رويدادهاي فناوري مشترك انجام مي‌دهيم با كشورهايي كه علاقه‌مند باشند با ما همکاری کنند و نیز آماده‌ایم نشست‌هاي مشترك فناوري و تبادل فناوري با كشورهاي مختلف صورت بدهيم. مدل همكاري ما متنوع است. با توجه به اين‌كه شرايط بين الملل ما شرايط خاصي است، بنابراين، همه مكانيزم‌ها را براي همكاري با كشورهاي مختلف درنظر داريم. مثلا ما با چيني‌ها، سالي ۴۰ متخصص تبادل میکنیم که این متخصصان در پروژه‌هاي مختلف آن‌جا و در دوره‌هاي سه تا شش ماهه در مراكز صنعتي و تحقيقاتي فعال‌اند. از اول امسال برنامه داشتیم كه دوستان چيني بيايند که البته با توجه به بروز كرونا به مشكلات اساسي برخورديم. همچنین ما يك صندوق مشترك داريم که با راه ابريشم چين فعاليت مي‌كنيم، با بنياد علوم بنيادين روسيه همكاري مي‌كنيم و با آن‌ها كار مشترك انجام مي‌دهيم و با كشورهاي مختلف تبادل متخصص داریم.
بحث بعدي، حوزه صادرات و توانمندسازي شركت‌ها در این حوزه میباشد. يكي از حوزه‌ها، كمك به صادرات است كه دارای مكانيزم‌هاي مختلف میباشد. ما شركت‌هاي دانش بنيان را توانمند مي‌كنيم تا بتوانند وارد عرصه بين الملل شوند. اين توانمند سازي (از حوزه آموزش و مشاوره گرفته تا بحث تحقيقات بازار و حضور در بازارهاي بين المللي) با انواع و اقسام مكانيزم‌ها صورت می‌گیرد. ما بيش از ۲۰ كارگزار، در خارج كشور داريم؛ اين‌ها كار پارتنريابي، تحقيقات بازار و كارهاي مختلفي كه نياز هست، صورت می‌دهند و در مجموع بستر آماده میشود تا شركت‌ها بتوانند وارد بازارهاي بين المللي شوند. خدماتي كه كارگزاران مي‌دهند، مشخص است. درمورد ايرانيان هم که در خارج كشور هستند به شدت علاقه‌منديم كه با ما در حوزه كمك به صادرات محصولات دانش بنيان همكاري كنند.
در بحث تأمين مالي هم مكانيزم‌هاي مختلفي داريم. ما در تمام اين برنامه‌ها به عنوان دولت، حضور مستقیم نداريم، صرفاً كنار شركت‌ها هستيم و سعي مي‌كنيم ريسك‌هايشان را در اين قضيه بگیریم كه بتوانند راحت‌تر وارد محيط كسب و كار بين المللي شوند. براي اين‌كه حضور دولت در خيلي از اين اتفاق‌ها، نه تنها مثبت نيست، بلكه مانع است. ما فقط در كنار شركت‌ها قرار مي‌گيريم تا شرکت‌ها بتوانند كسب و كارهايشان را راحت‌تر انجام بدهند.
يكي از كارهایي كه داريم، برنامه پلت‌فرم بازگشت يا پلت فرم همكاري با متخصصان ايراني خارج از كشور است كه توضيح داده خواهد شد. قصد داريم در اين برنامه که طي ۴ سال صورت می‌گیرد، پل ارتباطي باشيم بين بچه‌هايي كه خارج از كشور هستند با شركت‌ها، موسسات، محيط‌هاي علمي و پژوهشكده‌هاي خاص که این مؤسسات بتوانند با بچه‌هايي كه در خارج كشور درس مي‌خوانند و كسب و كار دارند و علاقه‌مند باشند و بخواهند با محيط‌هاي ايراني (چه محيط شركتي و چه علم و دانشي) ارتباط برقرار كنند؛ مرتبط شوند. در ايران ۱۳۰ پايگاه داريم كه اين پايگاه‌ها، وظيفه ارزيابي و جذب بچه‌هاي ايراني خارج كشور را دارند. ايراني‌هایی که در محيط‌هاي كسب‌وكارهاي خارج كشور فعالند و يا در محيط‌هاي علمي هستند، ارزيابي می‌شوند و جذب شركت‌ها و پايگاه‌هاي ما مي‌شوند. اين برنامه را ۴ سال است شروع كرده‌ايم. طي اين چهار سال، ۱۷۰۰ نفر با توجه به شرايط نرخ ارز و تمام مشكلات درخواست بازگشت به ايران داده‌اند.
طبق مطالعاتي كه انجام داديم، عمده مسئله کسانی كه در خارج از كشور مشغول كسب و كار و تحصيل هستند، مسئله مالي نيست، بلکه مسئله تأثيرگذاري است كه بتوانند به كشور خدمت كنند. ما با فضايي كه ايجاد كرديم، سعي داریم برای برگشت بچه‌هايي كه علاقه‌مند هستند، فضا را آماده سازیم. لذا ريسك‌شان را پايين آورديم و اعلام کردیم که در محيط‌هاي كسب و كاري و علمي، مشغول كار شويد تا هم خودتان بهره ببريد و هم به كشور بهره بدهيد. ما ۱۷۰۰ مورد بازگشت داشتيم. ۱۵۰ شركت دانش بنيان توسط بچه‌هايي كه بازگشتند، درست شد. نیز تعدادی استاد مدعو و فرصت‌هاي مطالعاتي فراهم شد. ۳۵۴۰ نفر از بچه‌ها به ایران برگشتند و سخنراني و كارگاه انجام دادند.
ما قائليم كه حوزه علم و فناوري، حوزه‌اي است كه مرز نمي‌شناسد و همه باهم، بايد در تعامل باشند. فردی که در بهترين دانشگاه تحصيل مي‌كند، باید بتواند به راحتی با دیگران تعامل برقرار كند و كسب و كار راه بيندازد و چه در محيط علمي و چه در محيط شركتي فعال باشد. برنامه ما، اين كار را تسهيل كرده و به بچه‌ها آرامش داده تا ارتباط بگيرند و برنامه نسبتا موفقي است. تا کنون ۱۵۰ شركت و ۴ هزار اشتغال داخلي ایجاد شده است.
سوالات دانشجویان
راه‌هاي برقراري ارتباط با مجموعه شما چگونه و از چه طريقي است؟
در مورد همكاري با كشورهاي ديگر، اولويت‌هايي فرموديد. برای ارتباط با ايرانيان در حال تحصيل در كشورهاي اروپاي غربي و آمريكاي شمالي، برنامه‌اي داريد؟ چگونه ميخواهيد از اين ظرفیت استفاده كنيد؟
پاسخ مهندس مهدی قلعه نوی
ما این نقطه ضعف را داریم که (شايد بخشي عمدي بوده است و بخشي سهوي) اهل تبليغات نبوديم. اين را مي‌پذيريم که بخشي از محيط بين الملل ما، محيط خاصي است. در حوزه اروپا يا آمريكاي شمالي حساسيت داريم. ما نشستي در يكي از كشورها گذاشتیم؛ اما بچه‌هايي كه آمدند گفتند به ما ايميلی زدند، مبنی بر این که حق نداريد در اين برنامه شركت كنيد؛ حق نداريد که وقتی به ایران می‌روید، حتی سخنراني كنيد. فقط تا زماني كه در كشور ما هستيد و در محيط ما كار مي‌كنيد، حق داريد به خانواده خود سر بزنيد و برگرديد. مسائل تا اين حد رصد مي‌شوند و ممانعت ايجاد مي‌كنند. البته سعي كرديم كار را خيلي تبليغاتي نکنیم. امسال ۲۲۰ قرارداد امضا كرديم. بچه‌هايي كه علاقه‌مند بودند، برگشتند؛ ولي به دليل محدوديت‌های مالی و اجرایی كه داريم، ۲۰۰ دانشگاه برتر دنيا را پذيرش مي‌كنيم. در حوزه همکاری با روسیه، صادرات بسيار خوبي در زمینه دارو داريم؛ از جمله در بعضي داروها، به صورت انحصاري در بازار روسيه هستيم. صادرات شركت‌هاي دانش بنيان حدوداً ۷۰۰ ميليون دلار است. پيش بيني ما اين است كه تا آخر سال دو برابر مي‌شود. يك بخش عمده ان، در حوزه دارو است که بخش قابل توجه آن، به روسيه معطوف است.
سوال یکی از دانشجویان
شما مي‌فرماييد ۲۰۰ دانشگاه برتر دنيا؛ آمريكايي‌ها وقتي مي‌گويند دانشجوهاي پزشكي مي‌توانند این جا كار كنند مقصودشان آن است که از سراسر دنيا كسي كه بتواند امتحان USMLE را پاس كند، مي‌تواند در اين‌جا كار كند. اصلا براي آن‌ها مهم نيست چه كسي و در كجاي دنيا درس خوانده باشد؛ بلکه مهم اين است كه كيفيت تحصيلي طرف چه مقدار است. نمي‌توانيم ملاك را ۲۰۰ دانشگاه برتر بگذاريم. ممكن است كسي در یک دانشگاه برتر دنيا درس خوانده باشد؛ ولي ان‌قدر از نظر حرفه‌اي، توان خود را بالا نبرده است. ما بايد ديد كلي و يك مبنایی داشته باشيم كه شايسته سالاري بشود. همه بيايند و هر فردی که شايستگي داشت، مشغول شود.
پاسخ مهندس مهدی قلعه نوی
ما خودمان را در اين عرصه، جوان يا نوجوان مي‌بينيم. اين مكانيزم ۳-۴ سال است که شروع شده و ما به مرور آن را ارتقاء مي‌دهيم. اميدوارم، شرايط به ما اجازه بدهد كه اين كار را توسعه بدهيم و بتوانيم از همه ظرفيت‌ها استفاده بكنيم. در حوزه كسب و كار و ورود به شركت‌هاي دانش بنيان، مسئله‌اي نداريم. كساني كه شرايط ويژه دارند، امكان دارد، تماس بگيرند و بگویند شرايط من ويژه است و درست است که در ۲۰۰ دانشگاه برتر نيستم؛ ولي به اين دلايل، اين ظرفيت را دارم.
سوال یکی از دانشجویان
بعضی از رویکردهایی که رايزني‌ها در سفارت‌خانه‌ها دارند؛ پيرو سياست‌هاي كلي است که سفير در آن سفارتخانه اعمال مي‌كند؛ يعني اگر شما بخواهيد توسعه علمي بدهيد؛ اگر رويكرد سفير، توسعه سياسي باشد؛ نمي‌شود اتفاقي كه موردنظر رايزن علمي است، بيفتد. مثلا رويكرد سفير، اگر فرهنگي باشد، معمولا اتفاقي كه مي‌افتد، گسترش مناسبات فرهنگي است. اما متأسفانه اتفاقي در رايزني فناوري علمي رخ نمی‌دهد. من در روسيه از سال ۲۰۱۱ مي‌رفتم و مي‌آمدم؛ سالی یک همايش علمي داشتيم، ولي نمي‌ديديم كه در مقوله فناوري باشد. راجع به اين موضوع، تعدادی پارك‌هاي فناوري در مسكو وجود دارد که مي‌توانيم ارتباط بهتری با انها داشته باشيم. جايي است كه رويكردشان به امريكا و كشورهاي اروپاي غربي است. ما با روسيه و چين خيلي خوب كار مي‌كنيم، چرا اتفاقي كه مي‌تواند بيفتد، نمي‌افتد؟ ما در خيلي از جاها مي‌بينيم که اين‌ها، ما را به عنوان اینترشیپ در دانشگاه نمي‌بردند و مي‌گفتند در همین حد خوب است. ما را فلان نمايشگاه نمي‌بردند و می‌گفتند نمايشگاهي كه هايتك باشد؛ دليل ندارد شما بيايید. اين را استادمان به من گفت. استاد ما كاملا با ايران آشنا بود و سال ۷۱ به ایران آمده بود و مپنا را مي‌شناخت و در زمينه‌هاي توربين، آدم قوي‌اي بود و شناخت داشت؛ ولي نمي‌گذاشت ما شناخت پيدا كنيم؛ نه اين فرد، بلکه سيستم نمي‌گذاشت. رویکرد در روسیه، بیشتر بر مبنای توسعه مناسبات سیاسی هست، نه توسعه مناسبات علمی.
پاسخ مهندس مهدی قلعه نوی
طبیعت حوزه علم و فناوری و صنعت، متمایل به حوزه غرب هستند و با استادان در غرب تعامل دارند؛ زیرا شكل‌گيري بر آن مبنا بوده است. شما می‌دانید که روسیه در بناد علوم بنیادین، کارهای علمی می‌کند؛ حوزه ما فناوري است و اصلا علاقه نداريم به حوزه علمي ورود كنيم، اما به دلیل اینکه مي‌خواهيم ارتباط با روسيه را توسعه بدهيم، يك كميسيون همكاري مشترك با روس‌ها تعريف كرديم كه يكي از زيرشاخه‌هايش همكاري بين دانشگاهي است كه در حوزه ما نيست؛ ولي ما به دليل اين‌كه اين فرهنگ را توسعه و ارتباط خود را ارتقاء بدهيم؛ ساليانه، نشست دانشگاه‌هاي برتر روسيه و ايران را انجام مي‌دهیم. ما از طرف ايران،۲۷۰ پروژه براي همكاري با روس‌ها داشتيم؛ هرچند ممكن است همه پروژه‌هايش مطالعاتي و دانشگاهي صرف باشد. ما به لحاظ ساختاري مسئله داريم؛ ولي تلاش مي‌كنيم تا روابط توسعه یابد.
چين، به لحاظ توليد مقالات، امسال اول شد و از آمريكا جلو زد؛ ولي باز هم تعداد محدودی از محيط‌هاي علمي ما، علاقه‌مند هستند که با چيني‌ها كار كنند. زيرساخت ما اين‌گونه شكل گرفته است. استادان دانشگاه‌های ما همه تحصيل كرده اروپا و آمريكاي شمالي‌اند. ما تلاش مي‌كنيم اين را تقويت کنیم و اعلام مي‌كنيم که آماده‌ایم با دوستاني كه پيشنهاد دارند و با بچه‌هايي كه در خارج از كشورند و با کسانی كه در اين‌جا هستند و ضمناً پيشنهادهاي خاصی دارند؛ باهم راه حل پيدا كنيم و باهمديگر کار را جلو ببريم. اين مسيري است كه در انتهای آن همه باهم رشد مي‌كنيم.
سوال یکی از دانشجویان
سؤالم درحوزه تأمين مالي بين المللي میباشد؛ مثلا پروژه‌هاي علمي و تجهيزاتي که يك نمونه‌اش مترو تهران به پردیس كه قرار است قرارگاه خاتم الانبياء اجرا كند؛ حوزه تجهيزاتي آن را (در بحث ريلي) با روس‌ها، تفاهم نامه‌اي را اجرا كرده بودند؛ اما وقتي در این زمینه، يك سند راهنما نداريم كه راه را نشان بدهد، پروسه بروکراسی کار را متوقف می‌کند. آيا در حوزه تأمين مالي بين المللي ، معاومنت علمی و فناوری میتواند تمهیداتی بیندیشد تا شرکت‌های خصوصی قادر باشند در این زمینه فعالیت کنند؟
پاسخ مهندس مهدی قلعه نوی
معمولا كشورها براي حوزه صادرات خود، تأمين مالي مي‌كنند. خود روس‌ها مجموعه‌اي دارند كه با بهره‌هاي يك درصد، دو درصد فاينانس مي‌كنند و ديگر به فاينانس ما نیازی ندارد. ما براي صادرات محصولات ايراني، به اندازه وسعمان كمك مي‌كنيم؛ ولي براي واردات، مكانيزمي نداريم و در این زمینه پيش بيني نكرديم. البته الان وضعيت ارزي، محدوديت‌هاي خاص خود را دارد. ما براي واردات هيچ برنامه‌اي نداريم؛ ولي خود روس‌ها و چيني‌ها به راحتی، با بهره‌هاي فوق‌العاده پايين كمك مي‌كنند تا محصولات خود را صادر كنند؛ ولي ما براي حمایت از شركت‌هاي خود؛ در صورتی که بخواهند صادرات كنند و وارد بازار شوند، یک يك مكانيزم‌هايي داريم و حمایت هایی را انجام میدهیم.
